Tussen objectivisme en subjectivisme (5)

Deze week de eerste poging om een associatieve reeks te maken vanuit alle foto's die ik tot nu toe toe gemaakt heb in dit project, een reeks die dan uiteindelijk moet leiden tot de opzet van een boek waarvan de concept-presentatie is gepland voor over twee weken. Het valt niet mee, moet ik zeggen, en na de eerste pogingen, met alle gemaakte foto's op tafel, ben ik nog eens gaan nadenken wat voor typen beeld-associaties je eigenlijk kunt bedenken.
Ik kwam tot de volgende drie categorieen:
1. beelden kunnen elkaar tegenspreken: dit leidt tot verwarring en ontwrichting en twijfel bij de kijker (een soort provocatieve strategie);
2. beelden kunnen elkaar versterken: dit leidt tot een soort strijdkreet
waardoor de kijker het gevoel heeft dat hij/zij overtuigd moet worden/wordt (een soort activistische strategie);
3. beelden kunnen elkaar aanvullen/complementeren: dit leidt tot een zekere rust en balans bij de kijker: hij/zij snapt het verhaal en daarmee is het verhaal ook meteen 'uit' ('je-neemt-de-kijker-bij-de-hand-strategie').
Helpt deze categorisering? In zekere zin wel: ik weet in ider geval dat ik niet voor de derde strategie wil gaan (te saai) en slechts heel af en toe voor de tweede (te 'apostolisch'). De eerste associatie-strategie is de meest interessante: je zet de kijker in eerste instantie op het verkeerde been en dat leidt tot nieuwsgierigheid en nadenken; de uitdaging is, denk ik, om dit zodanig te doen dat je je kijker niet verliest maar dat hij/zij juist gretiger wordt om het verhaal te gaan doorgronden. Dit lijkt allemaal heel logisch. Nu de toepassing nog..:-)

Tussen objectivisme en subjectivisme (4)

'Just hang around and observe': dat is een definitie van antropologie die ik een paar jaar geleden tegenkwam. En tevens het motto waarmee ik deze werk werkte. Na de suggestieve associaties van vorige week heb ik me deze week op een nieuw onderwerp gericht: het leven dat zich afspeelt op een groot station, waar reizigers aankomen en vertrekken, waar ze lang moeten moeten wachten dan wel zich juist moeten haasten, waar ook altijd mensen rondhangen die niets met reizen te maken hebben en waar tegenwoordig in toenemende mate ook een soort dreiging voelbaar is, al was het alleen maar vanwege de grote hoeveelheid beveiligingscamera’s en beveiligingsagenten, die juist de dreiging proberen te reduceren. Ik heb met een hele kleine digitale point-and-shoot camera een hele serie breedbeeld opnamen gemaakt, waarbij ik mensen van boven gefotografeerd heb. De opgenomen beelden heb ik vervolgens geanalyseerd op zoek naar kenmerkende illustraties en associaties van de bovengenoemde aspecten. Om het realisme te versterken heb ik de opnames flink uitvergroot, zodat ook de digitale artefacten en kleurruis extra geaccentueerd worden en het big brother versterkt wordt.

Tussen objectivisme en subjectivisme (3)

Een derde onderdeel van deze kwartaalopdracht is het creëren van een serie van acht beelden die samen een associatieve reeks vormen over een bepaald willekeurig onderwerp (‘Wilders of het weer’). Als onderwerp koos ik in de eerste week, voortbordurend op mijn ‘mensen-met-Wilders-in-gedachten-portretten’ een thema dat hieraan is gerelateerd: angst voor de terroristische kant van de Islam. In de buurt van een groot station maakte ik een aantal foto’s, die op een zeer subjectieve en suggestieve manier een aantal vooroordelen aan elkaar ‘plakken’ waardoor er een zeer donker en angstwekkend beeld ontstaat. Een sfeer die erg geassocieerd is met beelden die we kennen van de 'zwarte weduwen' uit Dagestan. Opnieuw blijkt hier hoe je de grens tussen feit en fictie gigantisch kunt vervagen als je beelden losmaakt van hun oorspronkelijke context en ze vervolgens op een zeer suggestieve en associatieve wijze combineert. Hieronder enkele foto's uit deze reeks.

Tussen objectivisme en subjectivisme (2)

Het tweede onderdeel van deze kwartaalopdracht was het maken van een serie van 6 foto's over een actie, die geworteld moet zijn in de werkelijkheid, maar waarbij je ook de werkelijkheid een handje kunt helpen. De serie moet gemaakt zijn met een telefooncamera, waarmee je zaken als diafragma en sluitertijd niet gericht kunt beheersen. Ik heb diverse acties vastgelegd. Het meest beviel me de serie van de man die pasfoto's had gemaakt in een pasfoto-automaat, maar vervolgens minstens tien minuten stond te wachten omdat zijn alsmaar niet te voorschijn kwamen..... Oh ja, de serie waarin op een Michelango-achtige manier blikjes worden doorgegeven bevalt me eigenlijk ook wel!

Tussen objectivisme en subjectivisme (1)

Alweer ruim drie weken bezig met de laatste kwartaalopdracht van dit (studie-)jaar en nauwelijks tijd gehad om even te reflecteren. Dat wil zeggen: nauwelijks tijd om te reflecteren op deze weblog, want reflecteren over het project als zodanig gebeurt dagelijks. Vele malen per dag zelfs! Dit is dan ook een project dat alle aanleiding geeft om erover te piekeren, want het is een verre van gemakkelijke opdracht. Er staan immers drie documentaire strategieën centraal (1. de provocateur, 2. de activist en 3. de antropoloog)en de weekopdrachten dienen als in een soort hogedrukpan onder grote pressie tot stand te komen. De eerste week was nog redelijk easy going met 'antropolgisch' getinte interviews met mensen die ergens voor of tegen zijn. Mijn onderwerp: de Lange Wapper in Antwerpen. De tweede week echter ging het pas echt los: zes portretten maken met een middenformaatcamera van mensen die een (zelfde of juist verschillende) mening hebben over een bepaald onderwerp. Allerlei geweldige ideeën dwarrelden door mijn hoofd, maar wat al snel bleek was dat het portretteren van zes personen die (zichtbaar) tot een en dezelfde groep behoren, niet iets is dat je binnen een week kunt organiseren. Vandaar dat ik ervoor koos om zes willekeurige personen te benaderen (bekend en onbekend. De interventie die ik deed was hen bewust na te laten denken over hetzelfde onderwerp en hen op dat moment te portretteren. Als onderwerp koos ik 'Wilders'. Eerst vroeg ik hen na te denken over Wilders en hun mening in hun gelaat tot uitdrukking te brengen; dan vroeg ik hen hetzelfde te doen, maar dan aan Cohen te denken, in de hoop dat dat een contrast zou opleveren. Tenslotte vroeg ik heb nogmaals aan Wilders te denken en op dat moment drukte ik de sluiter van mijn tweeogige Rolleiflex af. Hierbij enkele van mijn foto's. De grootste les die ik achteraf leerde is dat ik mijn geportretteerde mensen had moeten vragen te denken aan een een onderwerp met veel meer emotionele impact, een veel meer persoonlijk onderwerp dus. Dat had er naar alle waarschijnlijkheid toe geleid dat ik meer expressie op hun gezichten had kunnen vastleggen.