Vormstudies (6) - Mijn vijf 'eye openers'

In mijn vormstudie-boekje, dat ik vandaag heb ingeleverd, heb ik mijn belangrijkste nieuwe inzichten uit de afgelopen weken in de vorm van vijf ‘eye openers’ genoteerd.
Hier komen ze:
1.Hoe alles met alles samenhangt (over een framework, waarmee je foto’s in allerlei lagen kunt lezen)
2.Hoe een foto lekker in zijn vel kan zitten (over kader en kadrering)
3.Hoe je meer ‘personal touch’ creëert (over standpunten subjectiviteit)
4.Hoe je iemand’s ogen kunt laten ‘instappen en uitstappen’ (over compositie)
5.Hoe je je intuïtie kunt 'orkestreren' (over de synthese van inhoud en vorm)
De uitleg van deze punten is hieronder op deze weblog te vinden; het zijn immers inzichten die ik geleidelijk aan tussen februari en nu (eind maart) heb gekregen.

Vormstudies (5) - Compositie en beeldvertelling

Precies een week geleden hadden we de tweede en laatste sessie rond compositie. Deze was gericht op het maken van een kleine beeldvertelling gebaseerd op een abstract begrip. Alle elementen van compositie, plus de overige beelelementen moest je in ogenschouw nemen.
Ik weet niet waarom, maar toen ik de academie uitliep om te gaan filmen, had ik het woord ‘balans’ in mijn hoofd. Aangekomen bij een grote vijver, iets verderop tussen de appartementen, kreeg ik de ingeving shots te gaan maken van het rustig kabbelende water en van alle ‘rotzooi’ die mensen daar in het water hadden achtergelaten. Toen ik aan werken was, kwam het begrip ‘rust in vrede’ bij me boven. Het resultaat in de vorm van een aantal film stills zie je in onderstaande collage.

En nu de 'eye opener': wat door mij heen flitste was dat we ons in deze vormstudies steeds hebben gericht op één of een beperkt aantal beeld-variabelen. In de praktische werkelijkheid echter, dien je niet één maar àlle beeldgrammatica-elementen in ogenschouw te nemen en vervolgens pijlsnel en intuïtief een beslissing te nemen over hoe het beeld eruit moet gaan zien. Hierbij staat voorop datgene wat je inhoudelijk met je beeld wilt communiceren. Deze eye opener is tevens de ‘challenge’ voor de komende periode: probeer intuïtief en snel een synthese te creëren tussen inhoud en (alle elementen van de) vorm! Als je daarin slaagt, 'ben je er'!

Vormstudies (4) - wat leer je daar nou eigenlijk?

Psychologisch gezien leer je wellicht het meest als je (even) flink in verwarring wordt gebracht. De grond onder je voeten staat dan even te beven en je kunt een tijdje niets van wat je altijd had gedacht te kunnen. Waarom niet? Omdat er nieuwe inzichten en ideeën zijn, die je nog geen precieze plaats kunt geven, maar die wel staan te ‘wringen’ om ergens in je hersenpan een belangrijke rol te gaan spelen. Het probleem is echter: je weet nog niet welke rol. Ansel Adams heeft eens gezegd: ‘er zijn geen regels voor goede foto’s; er zijn enkel goede foto’s’. De kunst is dus onder de knie te krijgen hoe je zo’n goede foto maakt.... Uitleg over kadrering, standpunt en compositie helpt daar beslist bij. Je weet soms echter alleen nog niet hoe. Neem nou de sessie van afgelopen zaterdag toen compositie op de agenda stond. Compositie is het ordenen, componeren, stileren, vereenvoudigen, organiseren respectievelijk samenstellen van je beeldelementen. Met andere woorden: waar plaats je wat binnen je kader? Het kernwoord is hier ‘vlakverdeling’. De elementen die je tot je beschikking hebt zijn:
- lijnen,
- vlakken
- licht en contrast,
- lijn en richting,
- proportie,
- perspectief en diepte,
- ritme,
- herhaling,
- tonaliteit en kleur,
- focale scherptediepte, etc.
Tot zover de theorie maar nu de praktijk en de toepassing. Een belangrijke persoonlijke ‘eye opener’ van afgelopen zaterdag was dat je via compositie in feite de kijker met zijn of haar ogen laat ‘instappen’ in je beeld, waarna je er vervolgens voor zorgt dat diezelfde ogen op een natuurlijke manier verder stappen. Op deze wijze worden alle belangrijke beeldelementen van je vertelling ‘gescand’ en wordt je boodschap op een natuurlijke, attractieve en vooral verrassende en creatieve manier overgebracht. Vooral dat instap- en overstapverhaal is voor mij ‘food for thought’ en ‘food for inspiration’.
Over inspiratie gesproken: hierbij twee foto's van Jan Adriaans, respectievelijk William Eggleston. Tevens een van mijn beter geslaagde composities van afgelopen zaterdag.

Vormstudies (3) - 'standpunten'

Vorige week zaterdag de tweede ronde van vormstudies. Deze keer over standpunten. Aangezien ik de keer ervoor gefotografeerd had, was het nu filmen geblazen. Belangrijkste eye openers waren voor mij 1. het eerst eens rustig naar een bepaalde handeling kijken voordat je begint te filmen, 2. dan eens praten met degene die de handeling uitvoert (om beter te begrijpen waarom het gaat) en 3. degene die je filmt af en toe 'regisseren' om datgene in beeld te krijgen wat je in beeld wilt hebben teneinde het persoonlijk te maken (dit laatste is iets dat ik bij het fotograferen eigenlijk heel vanzelfsprekend doe, maar dat ik bij het filmen nog niet altijd als opportunity gebruikte). De eerste ronde filmen leverde zeer gemengde feedback op, maar de tweede ronde, gebaseerd op bovengenoemde eye openers, ging aanzienlijk beter. Hierbij een collage van beelden, gefilmd vanuit verschillende standpunten.

Vormstudies (2) - nogmaals 'kadreren'

Het kader is de beelduitsnede, het speelveld, de arena, het theater, of iets abstracter geformuleerd: een manier van afbakenen en organiseren van de werkelijkheid. Ik heb hieronder enkele foto's gepubliceerd uit de workshop van vorige week over kadreren.
Twee ervan zitten 'lekker in hun vel', de derde veel minder. Ik zei al eerder: het is moeilijk criteria te geven voor een goede kadrering. Wat je wel zou kunnen zeggen is:

1. het moet duidelijk zijn wat het hoofdonderwerp is;

2. alle elementen (passieve en actieve ruimtes moeten meedoen), en wel in het juiste ritme;

3. de zgn. restruimte moet niet al te groot zijn of een hele duidelijke functie hebben.

Maar ... ook de andere elementen van een goede compositie moeten natuurlijk goed zitten, zoals focus, moment van opname en standpunt.

over de de bovenste opname ben ik tevreden. Het kader brengt de muur en het schilderij op een niet alledaagse manier samen, waarbij het driehoekige vlekje in het midden van het beeld een cruciale rol speelt: het is niet alleen een mysterieuze plek maar het verbindt tevens het schilderij met de rechteronderhoek van het beeld, zodat een mooie diagonaal ontstaat van linksboven naar rechtsonder. Tegelijkertijd is er een diagonaal zichtbaar van linksonder naar rechtsboven, waardoor alle elementen in een soort van dynamisch evenwicht komen. Persoonlijk vind ik heel erg interessant het kleine witte puntje rechtsonder in beeld, dat precies 'the icing on the cake' is.

In de tweede foto onsluit het kader ook een dynamisch evenwicht tussen een diagonaal die loopt van het hoofdonderwerp (de beschilderde tafel) naar de stoel, rechtsboven. De verschillende vlakken vormen van links naar rechts gezien een mooi ritme. Van rechtsonder naar linksboven loopt een afgebroken lijn die je zou kunnen zien als een 'pseudo diagonaal'. Alle vlakken in het beeld hebben een rol en spelen hun partijtje mee. Persoonlijk vind ik dat de twee superkleine zwarte puntjes (rechts midden en boven midden) net de puntjes op de i zetten.

De derde foto is minder. Er zit wel spanning in, maar niet echt evenwicht, ook geen dynamisch evenwicht. De ruimte boven, die naar rechts toe sterk vervaagt, zou je in de terminologie van vorige week zaterdag 'restruimte' kunnen noemen en die restruimte is te groot, heeft niet echt een toevoegende waarde.

Vormstudies (1) - over 'kadreren' gesproken....

Ik dacht dat ik redelijk kon kadreren, maar sinds vorige week zaterdag (vormstudie 'kadreren') denk ik er geheel anders over....:-)
Na deze tot veel nadenken stemmende zaterdagsessie ben ik nog eens in de 'literatuur' gedoken. Ik heb de reader die we gekregen hebben nog eens doorgelezen, maar ik vond in mijn boekenkast ook een boek dat ik een jaar geleden aanschafte en dat ik nu weer opnieuw aan het lezen ben. Het is 'The Nature of Photographs' van Stephen Shore. Dit boek is een weerslag van zijn jarenlange lesgeven aan studenten van Bard College in New York. Stephen Shore beschrijft aan de hand van voorbeelden de verschillende lagen waaruit een foto kan bestaan, van het fysieke uiterlijk tot en met mentale verwerking van de foto in de hersenen van de kijker. Foto's hebben volgens Shore zonder uitzondering vier kwaliteiten gemeenschappelijk:

1. platheid (flatness) met 1 duidelijk standpunt van waaruit de foto gemaakt wordt,

2. uitsnede of kadrering (frame),

3. tijd (het moment waarop de foto gemaakt wordt), en

4. focus.

Deze vier kwaliteiten bepalen de visuele grammatica van de fotograaf. Zij zijn de middelen waarmee de fotograaf zijn kijk op de wereld verbeeldt. Door ze alle vier onder woorden te brengen, krijg je een beeld van hoe een kijker de foto kan 'lezen'. Stephen Shore beschrijft een aantal foto's en roept minstens zoveel vragen op, vragen die - net als vorige week zaterdag - nog lang door je hersenpan stuiteren zonder er een pasklaar antwoord op te hebben.

Neem nou bovenstaande foto, gemaakt door Helen Levitt in 1945. Shore zegt hierover: "De mannen op de voorgrond van deze foto hebben niet alleen een visuele relatie met elkaar maar ook met de lijnen van het kader. Het kader geeft de ruimte rondom de figuren energie. Deze formele kwaliteiten brengen de verschillende acties en actoren samen."

Shore voegt eraan toe: "Voor sommige foto's werkt het kader passief: het is daar waar het beeld eindigt. Voor andere foto's is het kader actief: de structuur van het het afgebeelde begint bij het kader en werkt zich naar binnen."

Voor mijn gevoel kun je het kader nauwelijks los zien van de overige drie kwaliteiten: standpunt, moment van fotograferen en focus. Alle vier de elementen werken namelijk nauw samen om een foto te maken die 'goed' is, dwz zijn beoogde doel bereikt.

Het is m.i dan ook moeilijk om te zeggen: dit zijn de twee of drie elementen die bepalen of een kadrering goed is. Natuurlijk, je zou kunnen zeggen dat er niet teveel 'niet gebruikte' ruimte (restruimte) in de foto moet zitten en dat alle elementen van het beeld mee moeten doen, maar al heel snel heb je het daarmee ook over de andere kwaliteiten die Stephen Shore opsomt: focus, moment en standpunt.

Enfin, het uit elkaar halen van deze verschillende elementen helpt wel om ze eens 1 voor 1 te bestuderen. Maar in de praktijk zal het altijd een samenspel van alle vier de kwaliteiten zijn die maakt of een 'compositie' goed in zijn vel zit oftewel 'lekker' is.

Fotografen portret (2)

In de tweede week van het project 'Serieel beeld' heb ik samen met Shiva het draaiboek afgewerkt dat we eerder hadden opgesteld (plan de campagne; zie week nr 1). Dat betekent dat we ons afgelopen week hebben ge
focuseerd op:
1. De keuze van de fotograaf en het project-technisch voorbereiden van dit project
Intussen heb ik de afspraak met Dick Duyves vastgelegd op 15 maart aanstaande.
Tegelijkertijd ben ik bezig zoveel mogelijk achtergrond informatie te verzamelen over hem. Dick is in afgestudeerd op St Joost. Ik ken zijn werk vanuit de periode dat hij onder meer voor Lost Boys werkte. Ik heb hem voor het eerst persoonlijk ontmoet toen ik vorig jaar in Amsterdam bij het ACF (Amsterdams Centrum voor Fotografie) aan een 8-weekse workshop deelname, getiteld "De rafelranden van de stad", over waar de stad ophoudt en iets anders begint. Dit transitie-gebied rondom een stad is meestal een zeer fascinerend tableau van prachtige objecten, die op het eerste gezicht op rotzooi lijken maar die je kunt optillen tot een niveau dat ver uitstijgt boven hun normale betekenis (zie ook: http://www.duyves.com/).
Onlangs verscheen een portfolio van hem in het Oostenrijkse foto magazine 'Eikon', getiteld 'casting mystery in reason's backyard'
2. Het inhoudelijk voorbereiden van het interview
We hebben een groslijst van vragen opgesteld die we dagelijks, als we nieuwe ingevingen krijgen, updaten, en waar we heel flexibel mee om willen gaan. We willen deze lijst eigenlijk gebruiken als een soort van checklist.
3. Het technisch voorbereiden van het filmen en monteren in Premiere.
Met de opnames uit de opstelling die vorige week gecreeerd hadden, zijn we aan de slag gegaan, gewoon om te experimenteren. Ik heb een gefilmd portretje gemaakt van Shiva op basis van het interview dat we hebben gemaakt vorige week. Vervolgens hebben we een college Premiere gehad van David, waarvoor we hem letterlijk eeuwig dankbaar zijn... Met een onuitputtelijk geduld bleef hij onze (in onze ogen intelligente, maar in zijn eigen ogen ongetwijfeld stupide) vragen beantwoorden....